Barbara Urszula z Duninów Sanguszkowa

[Warka]

Wie ktoś coś o tej niewiaście?

Barbara Urszula z Duninów Sanguszkowa (1718-1791) dbając o przyszłość dzieci i o pozostawiony majątek brała udział w życiu politycznym kraju. Jeździła na sejmy i trybunał. Wiadomo, że była w Warszawie podczas pobytu dworu, zmierzającego na sejm grodzieński 1752 r., wybierała się do Warszawy przed sejmem 1756 r., lecz na wieść o zatrzymaniu króla w Saksonii przez pruskie wojska okupacyjne pozostała w swych dobrach. Zabiegała również o przychylność komisji dubieńskiej, mając zapisy dożywotnie na dobrach ordynackich. Wiadomo było, iż cieszyła się względami królowej Marii Józefy. W czasie konfederacji barskiej Barbara Sanguszkowa na Lubartowie miała duży wpływ w przygotowaniu pierwszych konfederacji na Litwie; w r. 1769 pod cichym jej patronatem zawiązano konfederację wołyńską. Jawnie nie zadeklarowała się za Barem w obawie przed zniszczeniem dóbr przez wojujące z Turcją wojska rosyjskie.

Zapraszam do dyskusji.

[Kazik36]

* Janecki Łukasz, Dzieje parafii pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Szymanowie, Szymanów 2009.
* Aleksandrowska Elżbieta, Sanguszkowa Barbara [hasło w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993, s. 517-521.

[Marshal]

wiki:

Barbara Urszula z Duninów Sanguszko (ur. 4 lutego 1718, zm. 2 października 1791 w Warszawie) – marszałkowa litewska, poetka, tłumaczka i filantropka.
Pochodzenie


Była córką referendarza wielkiego koronnego Jakuba ze Skrzynna Dunina (zm. 1730) herbu Łabędź i Marianny z domu Grudzińskiej (zm. 1727) herbu Grzymała. Była wnuczką Mikołaja Wiktoryna Grudzińskiego (1635-1704). Miała brata Aleksego Dunina. Wcześnie osierocona przez matkę (1727), a następnie przez ojca (1730) wychowywała się pod opieką drugiej żony ojca – Heleny z Potockich (córki Jerzego Potockiego, a wnuczki poety Wacława Potockiego), która po śmierci męża wyszła jeszcze raz za mąż za wojewodę inflanckiego Antoniego Andrzeja Morsztyna (syna poety Stanisława Morsztyna).
Rodzina

W 1735 roku została trzecią żoną starszego od niej marszałka wielkiego litewskiego księcia Pawła Karola Sanguszki (1682-1750) herbu Pogoń Litewska. Ślub odbył się 17 kwietnia 1735 roku w franciszkańskim kościele w Warszawie, a udzielało biskup krakowski Andrzej Stanisław Załuski. W ciągu tego małżeństwa urodziło się jedenaścioro dzieci, z których przeżyło sześcioro:

* Józef Paulin Jan Adam Sanguszko (1740-1781), żonatego z Anną Cetner (1764-1814) herbu Przerowa,
* Janusz Modest Sanguszko (1749-1806), żonatego z Karoliną Gozdzką (zm. 1751-1804) herbu Doliwa (herb szlachecki), a po rozwodzie z Anielą Ledóchowską (zm. 1825) herbu Szaława,
* Hieronim Janusz Sanguszko (1743-1812), żonaty z Cecylią Urszulą Potocką (1743-1772) herbu Pilawa, następnie z Anną Teofilą Sapiehą (1758-1813) herbu Lis, który związek zakończył się rozwodem w 1778 roku, później z Anną Pruszyńską (zm. 1826) herbu Rawa,
* Krystyna Sanguszko (1741-1778), zamężną z Franciszkiem Bielińskim (1742-1809) herbu Junosza,
* Anna Sanguszko (1739-1766), zamężną z Antonim Barnabą Jabłonowskim (1732-1799) herbu Prus III,
* Kunegunda Sanguszko zamężna z Franciszkiem Czackim (1727-1787) herbu Świnka.

Działalność

Barbara Sanguszko przełożyła na polski dwa dzieła pobożne: modlitewnik francuskiej karmelitanki F. L. de La Vailiere Uwaga duszy przez pokutę nawracającej się do Boga, pełna aktów serdecznych na psalm 50 i 102 pokutującego Dawida, uzupełniony Refleksjami chrześcijańskimi nad ułomnością naszą wydany w Lublinie w 1743 roku oraz zbiór rozmyślań religijno-moralnych Przewodnia do nieba droga kardynała Giovanniego C. Bony wydany w 1744 roku. W 1755 roku napisała Naukę matki córce swojej idącej za mąż daną i wydała ją w Warszawie w 1756 roku. W latach 60. przełożyła podręczną książkę medyczną O chorobach prędkiego ratunku potrzebujących, którą na jej żądanie napisał nadworny lekarz Sanguszków – Franciszek Kurcjusz (Curtius) i wydała ją w 1783 roku w Warszawie. W 1788 roku przetłumaczyła i wydała obszerny dwutomowy romans listowny Ph. L. Gerarda Hrabia de Valmont, czyli obłęd rozumu.

3 maja 1745 roku została damą austriackiego Orderu Krzyża Gwiaździstego.

W dniu 15 kwietnia 1750 roku zmarł jej mąż, a ona zajęła się porządkowaniem spraw, także na drodze sądowej, odziedziczonych dóbr, a nade wszystko wychowaniem i edukacją swoich dzieci. Dbając o przyszłość dzieci i o pozostawiony majątek brała czynny udział w życiu politycznym kraju. Jeździła na sejmy i trybunały. Była bogata, pociągająca i miła w obejściu. Prowadziła w atmosferze intelektualno-artystycznej rozległe życie towarzyskie.

Wraz z wojewodziną rawską – Boną ze Świdzińskich Granowską i jej siostrą kasztelanową połaniecką – Marią ze Świdzińskich Lanckorońską stanowiła „trójcę pań świętych” znaną z pobożności i filantropii. Barbara Sanguszko była znana ze swojej hojności. Wymurowała i odnowiła wiele kościołów i klasztorów (dokończyła restaurację kościoła św. Jana Chrzciciela w Zasławiu, zbudowała dom dla misjonarzy w Zasławiu, oddała grunty pod budowę cerkwi w Ilińcach, podarowała jezuitom materiały budowlane na budowę kościoła w Żytomierzu, ufundowała kościół dla sióstr bernardynek w Tarnowie, wzniosła murowany kościół w Lutomiersku). W 1767 roku zorganizowała uroczystości koronacyjne obrazu Matki Bożej w Miedniewicach. W 1776 roku doprowadziła do powiększenia parafii Szymanów i uzyskała od papieża Piusa VI bullę papieską nadającej parafii cztery parafialne odpusty.

W Pałacu Saskim wydawała okazałe przyjęcia, iluminacje, koncerty i bale, na których licznie gościli dygnitarze polityczni oraz artyści, poeci i muzycy. Wśród nich warto wymienić Stanisława Augusta Poniatowskiego, na którego koronacji później była.

Obok Warszawy, Szymanowa, Zasławia i Lubartowa, który przejął w drodze podziałów rodzinnych jej syn, przebywała w Poddębicach oraz dużo podróżowała m.in. była w Gdańsku, Białymstoku, Berdyczowie, czy Rzymie.
Dobra ziemskie

Osobistą jej własność stanowiły odziedziczone po matce Poddębice i Lutomiersk w województwie sieradzkim, po bracie Szymanów, w Wielkopolsce (na Kujawach) wsie Konary, Rybowo, Grabowo, odziedziczone po ojcu dobra na Litwie oraz posiadłość w Wilnie. W latach 1750-1774 sprawowała zarząd nad pozostawionymi przez swego męża dobrami. W 1752 roku założyła hutę szkła w Cudnowie. Prowadziła intensywny handel zbożem. Łożyła spore sumy na utrzymanie milicji sanguszkowej i ordynackiej, dbała też o archiwum w Sławucie. Po podziale majątku zawarła z synami ugodę dotyczącą jej praw dożywotnich na dobrach po mężu. Barbara Sanguszko zatrzymała w swych rękach dobra prywatne (m.in. Szymanów, Wolę Grzymkowską i Poddębice) oraz bezpośredni zarząd nad kluczami, czyli Smolanami, Tołoczynem i Białogródką. Swoim majątkiem zarządzała bardzo energicznie.
Śmierć

Zmarła po ciężkiej sześciotygodniowej chorobie 2 października 1791 roku w Warszawie. Ciało jej przewieziono w uroczystym kondukcie żałobnym do Lublina, gdzie 13 października 1791 roku w asyście licznego duchowieństwa pochowano je w podziemiach kościoła kapucynów. Serce złożono równie uroczyście w kościele kapucynów w Lubartowie.

[Hobbit]

Nazwa:
Sarmacka Dama
Autor:
Barbara Sanguszkowa
Oprawa:
Twarda
Wydawca:
Wydawnictwo Poznańskie
Kod ISBN:
9788371774874
Kod EAN:
9788371774874
Rok wydania:
2008
Język:
polski

Przedstawienie drogi ku niezależności, jaką pokonała księżna Barbara Urszula z Duninów Sanguszkowa, jest jednym z najważniejszych zagadnień podjętych w tej książce. Bogata, inteligentna, o wysokiej i szanowanej pozycji społecznej potrafiła zgromadzić wokół siebie grono wiernych i oddanych przyjaciół. Dynamiczna postawa na niwie politycznej oraz obycie w kręgu dworu królewskiego przyciągały do stworzonego przez nią salonu osoby ważna i znane w Polsce połowy XVIII wieku.