Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON?

Wszystko co nie pasuje do pozostałych sekcji, a dotyczy tego okresu.
Otton III
Moderator
Posty: 524
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 10 paź 2010, 17:48

Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON?

Post autor: Otton III »

Jak w temacie. Proszę o wypowiedzi.
cincin
Posty: 29
Rejestracja: 08 lut 2011, 05:06

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: cincin »

Mnie się wydaje, że początek oligarchii magnackiej można zakwalifikować czas "potopu" szwedzkiego.
Kazik36
Posty: 338
Rejestracja: 22 lut 2011, 06:05

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: Kazik36 »

cincin pisze:Mnie się wydaje, że początek oligarchii magnackiej można zakwalifikować czas "potopu" szwedzkiego.
Popieram, choć w tym temacie nie czuję się najlepiej.
Adambik
Posty: 497
Rejestracja: 24 lis 2010, 22:41

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: Adambik »

Chyba gdzieś tu na forum było omawiane te zagadnienie :oops:
Artur Rogóż
Administrator
Posty: 4635
Rejestracja: 24 maja 2010, 04:01
Kontakt:

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: Artur Rogóż »

Najpierw zdefiniujmy zagadnienie oligarchii:
Wikipedia:
Oligarchia (gr.ὀλιγαρχία "panowanie nielicznych", od wyrazów ὀλίγος oligos "nieliczny" + ἀρχή arche "władza") – forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi. Najczęściej ludzie ci wywodzili się z arystokracji lub warstwy bogatych. Występowała np. w wielu polis starożytnej Grecji, XVII-wiecznej Anglii (protektorat Cromwella) i Wenecji.

Najogólniej rzecz ujmując, oligarchia to rządy podobne do dyktatorskich, które cechują się przywłaszczeniem suwerennej roli w państwie przez małą grupę np. wyodrębnioną ze starszyzny rodowej lub elit majątkowych.
Adambik
Posty: 497
Rejestracja: 24 lis 2010, 22:41

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: Adambik »

Stwierdzam, że początki oligarchii magnackiej można upatrywać już za panowania Zygmunta III Wazy. Dlatego, że magnaci organizowali prywatne wyprawy na Moskwę, psioczyli podczas wyprawy hetmana Żółkiewskiego zakończonej przegraną bitwą pod Cecorą. Poza tym wzrost znaczenia magnatów chciano już ograniczać podczas rokoszy vide rokosz Zebrzydowskiego, który został skierowany przeciwko królowi chcącemu oprzeć swą władzę o wąską grupę magnatów i biskupów.
Warka
Posty: 1570
Rejestracja: 16 paź 2010, 03:38

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: Warka »

Pierwszym krokiem na drodze ku zdobyciu przez magnaterię dominującej pozycji było powstanie wielkich fortun (Wiśniowieccy, Koniecpolscy, Sapiehowie) i tzw. ordynacji (zespół dóbr prawnie zabezpieczony przed podziałem, a dziedziczony przez najstarszego w rodzie) rodzin takich jak Radziwiłłowie, Zamoyscy, Myszkowscy czy Ostrogscy.

Kolejnym ważnym wydarzeniem, które miało wpływ na zwycięstwo magnaterii, był wybór na króla Zygmunta III Wazy. Został on królem dzięki poparciu Jana Zamoyskiego. Jego kontrkandydatem był Maksymilian Habsburg pokonany przez Zamoyskiego w bitwie pod Byczyną w 1588 roku. Katoliccy Habsburgowie tradycyjnie popierali magnaterię powiązaną z kościelną kontrreformacją. Wydawało się więc, że wybór Zygmunta III Wazy na tron był sukcesem średniej szlachty. Jednak po krótkim czasie okazało się, że nowy król niechętnie patrzy na jej silną pozycję. Prowadziło to do naturalnego sojuszu króla z magnaterią. Zresztą Zygmunt III Waza zawarł sojusz z promagnackimi Habsburgami, a w 1592 roku próbował nawet sprzedać im polską koronę, czemu zapobiegł Jan Zamoyski. Jednak po utracie przez Zygmunta szwedzkiej korony, skupił się on na rządach w Polsce (które wcześniej były dla niego drugorzędne) i postanowił związać się z magnaterią przeciwko średniej szlachcie, która dążyła do ograniczenia uprawnień monarchy i utrzymania silnej pozycji izby poselskiej.

W 1605 roku zmarł hetman Jan Zamoyski, rządzący w praktyce krajem. Prowadziło to do nieuchronnego zaostrzenia konfliktu między królem i magnaterią a średnią szlachtą. W 1606 roku wybuchł tzw. rokosz Zebrzydowskiego, który był po śmierci Zamoyskiego nieoficjalnym przywódcą średniej szlachty. Powodem buntu przeciw królowi były jego plany by sejmy kończyły się zawsze uchwałą – konstytucją, król planował także niezależność od Sejmu skarbu i zawodowego wojska. Rokosz został rozbity przez wojska wierne królowi w bitwie pod Guzowem w 1607 roku. Konflikt zakończył się kompromisem (król ostatecznie nie zreformuje Sejmu, ale utrzyma pozycję i nie ukarze buntowników), jednak porażka rokoszan ostatecznie osłabiła rolę średniej szlachty. Magnateria zaczęła od tego czasu ostatecznie przejmować władzę w państwie, marginalizując inne grupy społeczne oraz w dłuższej perspektywie także króla.
magdaw
Posty: 7
Rejestracja: 17 mar 2011, 17:44

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: magdaw »

Oligarchia magnacka ostatecznie zapanowała w II połowie XVII w. W schyłkowym okresie rządów Jana II Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Za wydarzenie przełomowe uważa się pierwsze zerwanie sejmu przez liberum veto. Poseł Siciński działając z polecenia Janusza Radziwiła zgłosił protest przeciw przedłużaniu obrad Sejmu (1652). Sejm został zerwany. Unieważniono wszystkie uchwały już jednomyślnie powzięte. Zasada liberum veto uniemożliwiła działalność sejmu, prowadziła do pełnej anarchii , rozprężenia w stosunkach wewnętrznych. Do coraz większego znaczenia dochodziły sejmiki (przejęły funkcje wojskowe, administracyjne, finansowe) , które spowodowały decentralizacje władzy państwowej. W okresie rządów magnackich upadł autorytet władzy królewskiej, zanikało zainteresowanie dla spraw ogólnopaństwowych, zrozumienie i poczucie odpowiedzialności za losy i całość Rzeczypospolitej. Aby ugruntować władzę polityczne grupy magnaterii wiązały się z państwami ościennymi (zwłaszcza Prusy i Rosja), korzystał Z ich pomocy w osłabieniu władzy króla.
MarcinP
Posty: 152
Rejestracja: 08 gru 2010, 07:24

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: MarcinP »

Czy ktoś ma inne zdanie?
Skrzetuski
Moderator
Posty: 527
Rejestracja: 16 maja 2011, 14:57

Re: Kiedy można mówić o początku oligarchii magnackiej w RON

Post autor: Skrzetuski »

Magnaci poważnie dali o sobie znać za Jana Kazimierza, ale naprawdę silna oligarchia to dopiero XVIII wiek.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Polska króli elekcyjnych ogólnie”