Polska jako Antemurale Christianitatis i jej znaczenie w prz

[Artur Rogóż]

Polska jako Antemurale Christianitatis i jej znaczenie w przyszłości

Polska jako Antemurale Christianitatis i jej znaczenie w przyszłości
Termin antemurale christianitatis czyli przedmurze chrześcijańskie , który towarzyszył nam przez wieki r11; naszej dziejowej misji . Polska zawsze była strefą buforową między wschodem a zachodem , południem i północą , między Religami . Ta rola w Europie odbiła piętno na naszej historii , która zawsze była powiązana z kościołem katolickim . Najlepiej o tym świadczą słowa Romana Dmowskiego

..Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, zabarwieniem jej na pewien sposób, ale tkwi w jej istocie, w znacznej mierze, stanowi jej istotę. Usiłowanie oddzielenia u nas katolicyzmu od polskości, oderwanie narodu od religii i Kościoła, jest niszczeniem samej istoty narodu"

W 1573 r dla upamiętnienia elekcji Henryka Walzego na tron polski , wzniesiono w Paryżu Łuk triumfalny na którym napis głosił : rPolsce najsilniejszej fortecy całej Europy przeciwko ludom barbarzyńskimr1; . W 1623 r Wojciech Dembłocki pisał , że Bóg Koroną Polską jak r płotem chrześcijaństwo od pogan zagrodził r . Pierwszetego typu określenie pada już w korespondencji między papieżem Janem XXII a Władysławem Łokietkiem w stosunku do księstwa halicko-włodzimierskiego , które Stolica Apostolska nazwała scutum(tarczą) przed najazdami tatarskimi na Polskę . Ten termin nie oznacza tylko miejsca Polski w Europie lecz rolę jaką pełniła wobec chrześcijańskiej Europy . Polska była najdalej na wschód wysuniętym państwem cywilizacji zachodniej. Czy podobnej roli politycznej nie pełniliśmy jako tarcza europy zachodniej przed atakiem bolszewików w 1919 ? To chyba nasza niewdzięczna dziejowa rola , granicznika ,,dwóch cywilizacjir1; . W okresie nowożytnym stanowiła doskonałą zaporę przed islamem , prawosławiem . Polska była dobrym gruntem do spełnienia roli rprzedmurza Europy r ponieważ była doskonale do tego usytuowana , większość szlachty była katolicka , jej tolerancja nie stwarzała powodów d o prowadzenia walk religijnych wewnątrz kraju , ani do ingerencji z zewnątrz . Zarówno uchwały konfederacji warszawskiej 28 stycznia 1573r były istotnie czymś wyjątkowym jak na warunki panujące w tym czasie w innych częściach Europy , decydowały one o zasadach życia religijnego w Rz-plitej przez następne 200 lat. Dopiero w XVII świadomość tego iż jesteśmy rprzedmurzem chrześcijaństwa r wraz z ideologią sarmatyzmu w pełni się wykształciła . Uważali iż Polska została wybrana przez Boga do spełnienia religijnej , politycznej i kulturalnej misji w Europie . Potwierdzeniem owego umiłowania naszego narodu przez Stwórcę miały być wyjątkowe wolnośći polityczne , a także wierność szlachty katolicyzmowi r11; jako wynik działania woli Bożej . Kaznodzieje , pisarze , poeci przyrównywali z właściwą barokową emocjonalnością r11; misję polski do zbawczej misji Mesjasza .


Rzplita przez lata zapracowała na to określenie . Polacy nigdy nie byli zbytnio gorliwymi krzyżowcami . Ich udział w powszechnych krucjatach do Ziemi Świętej był nadzwyczaj ograniczony , a Ci nieliczni władcy , czynili to ze zdrowych pobudek politycznych . Do poważniejszych sporów w tej sprawie doszło z powodu polityki młodego Władysława III Jagielończyka , króla Polski i Węgier . W 1443 r posłuchał on podpuszczeń nuncjusza papieskiego , Giuliana Cesariniego i poprowadził swoje wojska podejmując próbę opanowania rosnącej potęgi Turków otomańskich . W poprzednich latach to na Węgrzech leżało brzemię powstrzymania ich ataków które z trudem odpychali . W 1444 r 10 listopada rozegrała się decydująca bitwa u wybrzeży Morza Czarnego , niedaleko dzisiejszej miejscowości Warna . Zakończyła się wielką klęską i śmiercią króla . W 1453 r upada kładąc kres istnieniu cesarstwu bizantyjskiemu które także kiedyś było uznawane za przedmurze . Czyż nie podobny los nas spotkał ? . Wspominając Turków chciałbym przybliżyć nieco ich historię . Na przełomie XIII i XVI w pod wodzą Osmana , którego imię nadało nazwę ludowi i państwu , plemię to zyskało niezależność polityczną , wykorzystując upadek państwa Seldżuków , rozpoczęło zdobywanie posiadłości Cesarstwa Bizantyjskiego w Azji Mniejszej . Ekspansja ta była tym łatwiejsza , że ostatnie stulecie średniowiecza były dla Bizancjum okresem długiego , postępującego upadku . Słabość Bizancjum wykorzystali Turcy osmańscy , którzy przekroczyli Dardanele , zdobyli Adrianopol (1360) w Tracji i rozpoczęli podbój Bałkanów . W drugiej połowie XIV stulecia podporządkowali sobie kolejno znaczną część Bułgarii , Serbii , powiększyli zdobycze w Azjii Mniejszej tym samym zagrażając Europie . Turcy opanowali pod zwierzchnictwem sułtana Wołoszczyznę (1462) , Mołdawie (1487) oraz chanat krymski (1475) . Tym samym tereny podporządkowane władzy sułtana tureckiego sięgały niebezpiecznie blisko na pólnocno-wschodniej granicy Rzplitej i Litwy . Turcy w 1521 r zajeli Belgrad r11; rklucz do Węgier r a w 1526r doszło do bitwy pod Mohoczem którą przegrała armia Węgierska . W 1514 r udało się powstrzymać ekspansję wielkiego księstwa moskiewskiego Wasyla III na zachód , w bitwie pod Orszą . Reformacja nie przeorała naszego kraju setkami stosów , obywatele mieli świadomośc iż represje wobec innowierców nie powstrzymają rozwoju reformacji . Sytuację innowierców skomplikowała militarne zagrożenie Rzplitej zarówno z północy jak i ze wschodu i południa . Szukając winowajców klęski szlachta znalazła ich w heretykach a więc wrogu wewnętrznym ( Choć winny daleko szukać nie musieli ) . W przekonaniu tym utwierdzili ja jezuici , którzy nieustannie przypominali iż osiedlający się na Wołyniu , arianie mogą otworzyć wrota Turkom do Rzpliej np. : Amos Komensky wydał miasto Leszno na łup Szwecji . Innowiercy mieli przynosić Polsce podwójne nieszczęście : zgubę państwa , ponieważ spiskowali z współwyznawcami z innych krajów i tratą błogosławieństwa Bożego na którym opierała się ideologia rprzedmurza chrześcijańskiego r16;r17; . W 17w fale Turków , Szwedów , Rosjan i Kozaków przelały się przez nasze ziemie . Słynna bitwa pod Wiedniem rozegrała się 12 września 1683 r . Polska husaria rozgromiła siły Tureckie . Chwała tej bitwy rozbrzmiewała w całej Europie . Jako piastun rPrzedmurza Chrześćijańskiego r16;r17; byliśmy wręcz zobowiązani do pomocy , jednak co nam to dało ? . Mieliśmy dwie drogi wyboru : pomóc a tym samym wzmocnić Habsburgów , naszych przyszłych katów bądź nie pomóc i doprowadzić do szerzenia dalszej ekspansji Turków .W następnym wieku następowała powolna agonia której dopełnieniem były rozbiory . Gdyby nie przewartościowanie własnych praw i przywilejów nad dobro ojczyzny kto wie co by to było?. Przypomnę iż owym potwierdzeniem umiłowania naszego narodu miały być wyjątkowe prawa i wolności polityczne , nadane wprost od Stwórcy . Ale zadajmy sobie podstawowe pytanie : I co z tego wynika ? . Religia zawsze w parze szła z Polskością co pomogło przetrwać czasy zaboru , wojen . Każdy ucisk łączy razem obywateli wobec agresora , czym więcej działań anty tym większa jedność i chęć odzyskania utraconego przywileju . Kultywowana od 966 r kultura chrześcijańska szczególnie przypadła do naszej mentalności i odbiła się piętnem na naszej historii .

Bibliografia:
Norman Davies : Boże Igrzysko
Tadeusz Cegielski , Katarzyna Zielińska : Dzieje Nowożytne
Roman Dmowski:Myśli nowoczesnego Polaka