Autor: Kamil Janicki | Data publikacji: 31 maja 2012
XIII-wieczny Kraków. Wirtualna rekonstrukcja prezentowana przed kilkoma laty na wystawie Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.Przed paroma laty Kraków hucznie obchodził 750 rocznicę lokacji miasta. Według tradycji to na mocy dokumentu wydanego w 1257 roku książęcy (a później królewski) gród stał się pełnoprawnym miastem. Tyle tylko, że ta tradycja nie do końca zgadza się z faktami. Kraków uzyskał prawa miejskie przynajmniej 30 lat wcześniej. I jeśli w szkole słyszeliście coś innego, to paskudnie was okłamano!
Nie trzeba wielkiej znajomości historii, by zauważyć, że z oficjalną datą lokacji Krakowa (1257) coś jest nie tak. Inne ważne miejscowości zyskały prawa miejskie znacznie wcześniej. Wrocław już w 1226 roku, Płock w 1237, Sandomierz przed 1243, a Poznań w 1253. Dlaczego Kraków – gród o czcigodnej, stołecznej tradycji – miałby zostawać w tyle? Ano, nie zostawał. Pierwsza gmina miejska powstała pod Wawelem już przed rokiem 1228. Zdaniem uznanego cracovianisty, profesora Jerzego Rajmana, nie ulega to, w świetle (…) wzmianek źródłowych, najmniejszej wątpliwości.
Inicjatorem przekształcenia Krakowa w pełnoprawne, nowoczesne (jak na tamte realia) miasto był książę Leszek Biały. Ten dość pechowy władca zasiadł na tronie jako dziecko, a w annałach historii zapisał się przede wszystkim śmiercią w zamachu (został zaatakowany w łaźni, podczas piastowskiego wiecu w Gąsawie). Decyzję o lokowaniu Krakowa podjął bardzo wcześnie: prawdopodobnie na początku lat 20. XIII wieku, na wieść o pierwszych udanych reformach tego rodzaju, dokonywanych na Śląsku. Jak pisze Jerzy Rajman w jednej ze swoich książek, ważną rolę mogły odegrać jego osobiste kontakty z księciem Henrykiem Brodatym, który zapoczątkował lokację Wrocławia. Przynajmniej równie istotną postacią był krakowski biskup Iwo. Człowiek niezwykle rzutki i o szerokich horyzontach myślowych. Niewykluczone zresztą, że to właśnie biskup realnie stał za całą inicjatywą.
Leszek Biały i Bolesław Wstydliwy. W rzeczywistości to ten pierwszy "założył" Kraków.
Leszek Biały i Bolesław Wstydliwy. W rzeczywistości to ten pierwszy "założył" Kraków.
Za czasów Leszka Białego w Krakowie powstała kolonia niemieckich, a zapewne także francuskich i włoskich kupców. Leszek Biały wydawał im przywileje i poważnie myślał nad sposobami trwałego umocnienia gospodarczego swojej książęcej siedziby. Do tego celu najął niejakiego Piotra z nieznanego rodu. Według interpretacji Jerzego Wyrozumskiego, ten właśnie Piotr pełnił przez kilka lat rolę książęcego włodarza. Na polecenie władcy zajmował się przekształcaniem krakowskiej osady targowej w gminę miejską rządzącą się prawem niemieckim. Następnie został jej sołtysem (czyli naczelnym urzędnikiem z książęcego nadania). Nie zachował się niestety żaden akt lokacyjny, ale w 1228 roku gmina na pewno już istniała. Potwierdza to dokument z tego roku, wspominający o „sołtysie Piotrze”.
O tej pierwszej próbie unowocześnienia Krakowa wiadomo niestety bardzo niewiele. Prawdopodobnie lokacja nie przebiegała na prawie magdeburskim (które później zdobyło w Polsce wielką popularność), ale nieco odmiennym – prawie flamandzkim. Najpewniej świątynią parafialną miasta został Kościół Mariacki. Trudniej powiedzieć, gdzie znajdował się targ miejski – koncepcji jest tak wiele, że szkoda wymieniać je wszystkie.
Artykuł powstał w oparciu o pracę naukową z 2004 roku: Jerzy Rajman, "Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333".
Artykuł powstał w oparciu o pracę naukową z 2004 roku: Jerzy Rajman, "Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333".
Dwie rzeczy nie ulegają natomiast wątpliwości. Po pierwsze lokacja wprawdzie nie została doprowadzona do końca, ale Kraków ewidentnie funkcjonował od lat 20. jako miasto i (wbrew zdaniu niektórych historyków) nie przestał nim być po tragicznym najeździe mongolskim w 1241 roku. Dowodzą tego różne późniejsze dokumenty.
Dlaczego w takim razie kolejny książę, Bolesław Wstydliwy postanowił zacząć cały proces lokacyjny od nowa? Chciał zapewne uporządkować chaos wcześniejszej lokacji (która była, jak można podejrzewać, przeprowadzana nieco po macoszemu), ale też… przydać chwały własnemu imieniu. Co nie zmienia w żadnym razie faktu, że Kraków już wcześniej był miastem na prawie niemieckim. A świętowanie rocznic 1257 roku nie ma za dobrego uzasadnienia.
Źródło:
Jerzy Rajman, Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2004.
Kiedy Kraków stał się miastem? 30 lat wcześniej!
Podstawą średniowiecznej gospodarki za czasów pierwszych Piastów było rolnictwo. Przeważająca liczba ludności zamieszkiwała wsie w tym okresie.
Liczba ludności stopniowa zaczęła się zwiększać. Miało to duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego, ponieważ wymuszało zagospodarowywanie nowych terenów na potrzeby rolnictwa. Aby powiększyć tereny na role wykarczowano (wycięto) lasy, osuszono wiele bagien. Chłopi coraz częściej przebywali duże odległości w poszukiwaniu terenów do zagospodarowania.
Zaczęły tworzyć się osady. Osadnictwo skupiało się w dolinach rzek, gdzie lekkie, choć z reguły mało wydajne gleby były łatwe w uprawie. Osada liczyła najczęściej kilka, rzadziej kilkanaście gospodarstw.
Liczba ludności stopniowa zaczęła się zwiększać. Miało to duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego, ponieważ wymuszało zagospodarowywanie nowych terenów na potrzeby rolnictwa. Aby powiększyć tereny na role wykarczowano (wycięto) lasy, osuszono wiele bagien. Chłopi coraz częściej przebywali duże odległości w poszukiwaniu terenów do zagospodarowania.
Zaczęły tworzyć się osady. Osadnictwo skupiało się w dolinach rzek, gdzie lekkie, choć z reguły mało wydajne gleby były łatwe w uprawie. Osada liczyła najczęściej kilka, rzadziej kilkanaście gospodarstw.
-
- Posty: 803
- https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
- Rejestracja: 31 paź 2010, 04:37
Wróć do „Gospodarka, kultura i społeczeństwo”
Przejdź do
- Historia Polski
- ↳ Regulamin oraz ogłoszenia
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego
- ↳ Ziemie polskie przed przybyciem Słowian
- ↳ Plemiona słowiańskie na ziemiach polskich
- ↳ Kultura i wierzenia Słowian
- ↳ Czasy przed powstaniem państwa polskiego ogólnie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Piastów
- ↳ Państwo pierwszych Piastów
- ↳ Polska dzielnicowa
- ↳ Zjednoczone Królestwo
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Piastów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska Jagiellonów
- ↳ Rządy Andegawenów w Polsce
- ↳ Polityka wewnętrzna i przemiany ustrojowe
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Stosunki polsko-litewskie
- ↳ Konflikt polsko-krzyżacki
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Polska Jagiellonów ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Polska króli elekcyjnych
- ↳ Pierwsi władcy elekcyjni
- ↳ Wazowie na tronie polskim
- ↳ Wiśniowecki i Sobieski
- ↳ Sasi na tronie polskim
- ↳ Stanisław August Poniatowski
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Polska króli elekcyjnych ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami
- ↳ Epoka napoleońska
- ↳ Powstania
- ↳ I Wojna Światowa
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Życie polityczne na emigracji
- ↳ Ziemie polskie pod zaborami ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej
- ↳ Bitwy, wojny i kampanie
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Ustrój, polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Dzieje II Rzeczypospolitej ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ II Wojna Światowa (1939-1945)
- ↳ Kampania wrześniowa
- ↳ Polacy na wojennych frontach
- ↳ Państwo podziemne i okupacja
- ↳ Powstanie Warszawskie
- ↳ Polityka, dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ II Wojna Światowa ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia PRL
- ↳ Wprowadzenie demokracji ludowej 1945-1956
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Opozycja i protesty w PRL
- ↳ Polityka, ustrój i dyplomacja
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia PRL ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia III Rzeczypospolitej
- ↳ Życie polityczne III RP
- ↳ Gospodarka, kultura i społeczeństwo
- ↳ Polska polityka zagraniczna
- ↳ Wojsko, technika i uzbrojenie
- ↳ Historia III RP ogólnie
- ↳ Biografie
- ↳ Ciekawe tematy dot. historii Polski na innych forach
- ↳ Historia Polski ogólnie
- ↳ Inne zagadnienia dotyczące historii Polski
- ↳ Alternatywna historia Polski
- ↳ Teksty źródłowe
- ↳ Zamki i pałace
- ↳ Tablice historyczne
- ↳ Słownik historyczny
- ↳ Drzewa genealogiczne
- ↳ Artykuły historyczne
- ↳ Historia lokalna
- ↳ Historia Polski na YouTube
- ↳ Ciekawostki historyczne na HistoriaPolski.eu
- ↳ Aktualności historyczne
- Działy specjalne powiązane z historią Polski
- ↳ Numizmatyka
- ↳ Heraldyka
- ↳ Archeologia Polski
- ↳ HistoriaPolski.eu for english users
- Recenzje
- ↳ Książki historyczne
- ↳ Filmy historyczne
- ↳ Gry komputerowe
- ↳ Strony internetowe o historii Polski
- ↳ Wolna Polska - prawdziwe informacje
- Pozostałe sekcje
- ↳ Hyde Park
- ↳ Pomoc dla użytkowników
- ↳ KONKURSY, PLEBISCYTY, QUIZY
- ↳ Humor
- Zaprzyjaźnione strony
- ↳ Artur Rogóż - Złote Finanse
- ↳ Serwis www.kliniska.com
- ↳ Wydawnictwo Bellona
- ↳ Polskie Dzieje - Historia Polski w Internecie
- ↳ Godło.pl
- ↳ II WOJNA ŚWIATOWA - największa baza danych dotyczących światowego konfliktu
- ↳ Nieznana historia
- ↳ Archiwa historyczne Videofact po polsku
- ↳ DENARY Władców Polski. Najstarsze polskie monety
- ↳ Historyczne bitwy
- ↳ historia-news.pl
- ↳ Ale Historia
- ↳ Forum Historyczne - historyk.eu
- ↳ Temida i Klio - historia prawa
- ↳ Wlochy.edu.pl: Włochy - Portal edukacyjno informacyjny
- ↳ Porty lotnicze i informacje o portach lotniczych
- ↳ historiami.pl Historia, tajemnice, opowieści, zagadki, fakty