Piotr III Tomicki h. Łodzia

[Artur Rogóż]

Piotr Tomicki herbu Łodzia (ur. 1464, zm. 1535) – biskup przemyski, poznański i krakowski, podkanclerzy koronny, sekretarz królewski.

Urodził się w 1464 roku jako syn Mikołaja z Tomic koło Poznania – chorążego poznańskiego i Anny z Szamotulskich. Po śmierci ojca, w 1478, trafił na dwór swojego stryja, Andrzeja Szamotulskiego, wojewody poznańskiego. Wiadomo, że uczył się w szkole katedralnej w Gnieźnie, następnie około 1486 studiował w Lipsku, a następnie na Akademii Krakowskiej, gdzie uzyskał w 1490 bakalaureat, a w 1493 magistrat filozofii. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze w Bolonii, które w 1500 zakończył doktoratem dekretów.

Zaraz po ukończeniu studiów rozpoczął praktykę w kurii rzymskiej, zostając kanclerzem kardynała Fryderyka Jagiellończyka, który nadał mu, pomimo że nie był duchownym, szereg beneficjów kościelnych, w tym archidiakonat krakowski. Po śmierci kard. Fryderyka trafił na dwór biskupa poznańskiego, Jana Lubrańskiego, gdzie przebywał w latach 1503-1506. Następnie trafił do kancelarii koronnej króla Zygmunta Starego, w służbie którego wielokrotnie posłował jako sekretarz królewski na Węgry, Wołoszczyznę i Pomorze. Podczas swojej służby otrzymał od króla liczne nadania.

W 1511 przyjął święcenia kapłańskie, a w 1514 sakrę biskupią, przyjmując godność biskupa przemyskiego, a rok później został podkanclerzym koronnym (urząd ten sprawował do śmierci). W 1515 wraz z kanclerzem koronnym Krzysztofem Szydłowieckim był głównym twórcą ugody z Habsburgami. Po śmierci Jana Lubrańskiego, w 1520 objął biskupstwo poznańskie, zrzekając się tronu w Przemyślu. W Wielkopolsce przebywał jednak sporadycznie, poświęcając się polityce i pracy na dworze królewskim. W 1524 r. objął godność biskupa krakowskiego (będąc nadal biskupem poznańskim), a także nuncjusza apostolskiego i kolektora danin papieskich. W 1525 zrzekł się tronu biskupiego w Poznaniu, a także doprowadził do ugody między królem a Albrechtem Hohenzollernem. Tomicki od 1524 jednocześnie pełnił funkcje biskupa krakowskiego i podkanclerzego koronnego, co było niezgodne z ówczesnym prawem polskim (były to tzw. incompatibilia). Był z tego powodu jednym z głównych (obok Szydłowieckiego) przeciwników ruchu egzekucyjnego.

Piotr Tomicki należał do najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu. Studia we Włoszech i pobyt na dworze Jana Lubrańskiego, a także kontakty ze światłymi umysłami Europy, w tym z Erazmem z Rotterdamu, ukształtowały w nim humanistyczne zainteresowania. Do głównych zasług Tomickiego należy jego mecenat nad artystami. Na jego polecenie Andrzej Górski spisał Acta Tomiciana – zbiór dokumentów z czasów sprawowania przez Tomickiego urzędu podkanclerskiego, na Akademii Krakowskiej utworzył Katedrę Prawa Rzymskiego oraz wprowadził nauczanie greki i hebrajskiego. W Wielkopolsce ufundował cenne płyty nagrobne: stryjowi w Szamotułach i ojcu w Tomicach.

Piotr Tomicki zmarł w Krakowie 19 października 1535. Pochowany został w ufundowanej przez siebie kaplicy w Katedrze Wawelskiej.
Bibliografia

* ks. Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, wyd. II, popr. i uzupeł., Warszawa 2000, k. 451-452. ISBN 83-211-1311-7.