Jan Gruszczyński herbu Poraj

[Artur Rogóż]

Jan Gruszczyński herbu Poraj (ur. 1405 – zm. 8 października 1473) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski 1463-1472, biskup krakowski i kujawski, kanclerz wielki koronny.

Był synem chorążego sieradzkiego Jana z Gruszczyc i Iwanowic w ziemi sieradzkiej i Małgorzaty z Naramowic. Od 1431 r. podjął studia na Akademii Krakowskiej pracując jednocześnie w kancelarii królewskiej. W 1440 r. był w orszaku króla Władysława Jagiellończyka, który udał się na Węgry w celu objęcia tronu. W 1442 król protegował go na probostwo w Sieradzu. Pracował także w kancelarii Kazimierza Jagiellończyka będąc jednym z współtwórców polityki centralizacyjnej. W 1450 r. został biskupem włocławskim, wyświęconym 12 stycznia 1451 r. w Kościele Podwyższenia Świętego Krzyża w Kole[1], utrzymując ścisłe związki z antykrzyżackim Związkiem Pruskim stając się zwolennikiem na polu zjednoczenia Prus z Polską. W 1454 r. otrzymał kanclerstwo koronne co uczyniło go kierownikiem polskiej polityki w okresie wojny trzynastoletniej. W 1463 r. został biskupem krakowskim i abp. gnieźnieńskim. W 1455 r. przeznaczył na cele wojny złote i srebrne wota kultowe ze skarbca archikatedry. W 1463 r. stał na czele polskiej delegacji do rokowań z Krzyżakami w Brześciu Kujawskim, a w 1466 r. był obecny przy zawieraniu z Krzyżakami pokoju w Toruniu. W 1469 r., częściowo sparaliżowany, złożył kanclerstwo, nie zerwał jednak bliskich kontaktów z królem, któremu nadal towarzyszył w licznych podróżach i naradach. Zmarł nagle w Krakowie 9 października 1473 i pochowany został w katedrze gnieźnieńskiej gdzie jego następca Jan Łaski poświęcił mu okazałą płytę nagrobną z czerwonego marmuru – dzieło Jana Florentczyka z Ostrzyhomia. Kanclerz Jan Gruszczyński spoczywa obecnie nie w Katedrze Wawelskiej, a w kościele ufundowanym przez Gruszczyńskich w ich dobrach – Iwanowicach.
Literatura

* Gąsiorowski A., Gruszczyński Jan, [w:] "Wielkopolski Słownik Biograficzny" 1983, s. 235

Przypisy

1. ↑ http://www.kolskafara.pl/glowna.html

[juska]

Arcybiskup Jan Gruszczyński rzeczywiście został pochowany w Iwanowicach. Na dzień dzisiejszy jednak nie ma po grobowcach ani śladu. W latach 60-tych ówczesny proboszcz iwanowicki kazał zasypać grobowiec ze względu na fatalny jego stan. Wielka szkoda, że niestety nikt nie pomyślał wtedy jak wielki był to błąd. Przyznać trzeba ,że zwykle Prymasi Polski spoczywali w katedrach lub kościołach wyższej rangi. Pochowanie arcybiskupa Gruszczyńskiego w kościele (gotyckim wówczas co prawda, dziś po wielu dobudówkach już go nie przypomina) w zwykłym miasteczku to ewenement. Świadczyć o pochówku może chociażby obraz Misericordia Domini na którym w lewym dolnym rogu znajduje sie postać klęczącego abpa Gruszczyńskiego, którego obejmuje ramieniem św. Barbara patronka dobrej śmierci. Jest to prawdopodobnie epitafium pośmiertne arcybiskupa.