Niepokoje religijne i sprawa Kurlandii u schyłku panowania Augusta II
: 14 kwie 2013, 04:55
Niepokoje religijne – Tumult religijny w Toruniu w 1724 roku
W lipcu 1724 roku w Toruniu nastąpił tumult religijny, w trakcie którego doszło do zniszczenia kolegium jezuickiego. Wówczas w mieście religią panującą był luteranizm, a władzę sprawowali protestanccy radni i to oni zostali oskarżeni o niedopilnowanie przestrzegania prawa. Sąd asesorski skazał na śmierć burmistrza – Jana Gotfryda Rösnera i dziewięciu uczestników tumultu na mocy średniowiecznych dekretów dotyczących profanacji przedmiotów kultu. Sprawa toruńska spowodowała oburzenie w Wielkiej Brytanii, Prusach oraz Rosji, doprowadzając jeszcze bardziej do konsolidacji szlachty w obronie honoru i praw Rzeczypospolitej.
W kraju doszło również do zatargu z kurią rzymską. W 1726 roku sejm zażądał wyrzucenia z Polski nuncjusza papieskiego – Wincentego Santiniego. Powodem konfliktu była sprawa mianowania opatów. Kuria rzymska negowała bowiem uprawnienia króla w tej sprawie, zaś szlachta w obronie praw podjęła decyzję nakazującą usunięcie nuncjusza z Polski. Sytuacja ta mogła doprowadzić do zbrojnej interwencji wojsk cara Piotra I, który obawiał się widocznej utraty wpływów Augusta II w Rzeczypospolitej. Śmierć Piotra I spowodowała nie tylko zaniechanie działań rosyjskich, ale wycofanie się z tych planów również Jerzego I i Wilhelma I.
Problem Kurlandii u schyłku panowania Augusta II
W 1710 roku car Piotr I wydał za mąż za księcia kurlandzkiego Fryderyka Wilhelma swoją bratanicę Annę, jednak w 1711 roku książę zmarł. Żył jeszcze ostatni z rodu Kettlerów – Ferdynand, który stale przebywał jednak w Gdańsku, będąc skłócony ze szlachtą kurlandzką. W 1717 roku Sejm postanowił, że po jego śmierci Kurlandia zostanie przyłączona do Rzeczypospolitej. Sytuacja dla Polski nie była jednak klarowna, bowiem księżna Anna sprawowała rządy w Kurlandii w asyście wojsk rosyjskich.
Sukcesja w Kurlandii stała się wówczas obiektem negocjacji przedstawicieli krajów europejskich. W 1726 roku księciem kurlandzkim próbował zostać Maurycy Saski – syn Augusta II i Aurory Königsmarck. Stany kurlandzkie podjęły nawet decyzję o jego wyborze, jednak pod naciskiem Rosji i sejmu polskiego musiał on zrezygnować ze swoich planów. Również w 1726 roku sejm uchwalił konstytucję o włączeniu Kurlandii do Rzeczypospolitej, wysyłając tam komisję, której celem było uporządkowanie spraw księstwa. Wpływy w Kurlandii zyskiwała jednak coraz wyraźniej carska Rosja, po raz kolejny ingerując w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Tym samym Piotr I, a później Katarzyna Wielka oplatali Rzeczpospolitą siecią swoich wpływów, które ostatecznie doprowadziły do upadku I Rzeczypospolitej.
Tomasz Sanecki
Bytom, 8 marca 2013 r.
W lipcu 1724 roku w Toruniu nastąpił tumult religijny, w trakcie którego doszło do zniszczenia kolegium jezuickiego. Wówczas w mieście religią panującą był luteranizm, a władzę sprawowali protestanccy radni i to oni zostali oskarżeni o niedopilnowanie przestrzegania prawa. Sąd asesorski skazał na śmierć burmistrza – Jana Gotfryda Rösnera i dziewięciu uczestników tumultu na mocy średniowiecznych dekretów dotyczących profanacji przedmiotów kultu. Sprawa toruńska spowodowała oburzenie w Wielkiej Brytanii, Prusach oraz Rosji, doprowadzając jeszcze bardziej do konsolidacji szlachty w obronie honoru i praw Rzeczypospolitej.
W kraju doszło również do zatargu z kurią rzymską. W 1726 roku sejm zażądał wyrzucenia z Polski nuncjusza papieskiego – Wincentego Santiniego. Powodem konfliktu była sprawa mianowania opatów. Kuria rzymska negowała bowiem uprawnienia króla w tej sprawie, zaś szlachta w obronie praw podjęła decyzję nakazującą usunięcie nuncjusza z Polski. Sytuacja ta mogła doprowadzić do zbrojnej interwencji wojsk cara Piotra I, który obawiał się widocznej utraty wpływów Augusta II w Rzeczypospolitej. Śmierć Piotra I spowodowała nie tylko zaniechanie działań rosyjskich, ale wycofanie się z tych planów również Jerzego I i Wilhelma I.
Problem Kurlandii u schyłku panowania Augusta II
W 1710 roku car Piotr I wydał za mąż za księcia kurlandzkiego Fryderyka Wilhelma swoją bratanicę Annę, jednak w 1711 roku książę zmarł. Żył jeszcze ostatni z rodu Kettlerów – Ferdynand, który stale przebywał jednak w Gdańsku, będąc skłócony ze szlachtą kurlandzką. W 1717 roku Sejm postanowił, że po jego śmierci Kurlandia zostanie przyłączona do Rzeczypospolitej. Sytuacja dla Polski nie była jednak klarowna, bowiem księżna Anna sprawowała rządy w Kurlandii w asyście wojsk rosyjskich.
Sukcesja w Kurlandii stała się wówczas obiektem negocjacji przedstawicieli krajów europejskich. W 1726 roku księciem kurlandzkim próbował zostać Maurycy Saski – syn Augusta II i Aurory Königsmarck. Stany kurlandzkie podjęły nawet decyzję o jego wyborze, jednak pod naciskiem Rosji i sejmu polskiego musiał on zrezygnować ze swoich planów. Również w 1726 roku sejm uchwalił konstytucję o włączeniu Kurlandii do Rzeczypospolitej, wysyłając tam komisję, której celem było uporządkowanie spraw księstwa. Wpływy w Kurlandii zyskiwała jednak coraz wyraźniej carska Rosja, po raz kolejny ingerując w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Tym samym Piotr I, a później Katarzyna Wielka oplatali Rzeczpospolitą siecią swoich wpływów, które ostatecznie doprowadziły do upadku I Rzeczypospolitej.
Tomasz Sanecki
Bytom, 8 marca 2013 r.