Początek upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów – I Rozbiór w 1772 roku

Po śmierci Augusta III Sasa w 1763 r. nowym i jak się miało okazać, ostatnim władcą Rzeczpospolitej Obojga Narodów został Stanisław Poniatowski, który przyjął imiona Stanisław August.
W ten sposób Rzeczpospolita otrzymała monarchę wykształconego, obdarzonego inteligencją oraz zmysłem artystycznym. Okres jego panowania potwierdził również, iż był to monarcha nie rezygnujący z działań w najtrudniejszych warunkach politycznych.
MaciekWielki
Posty: 171
https://www.artistsworkshop.eu/meble-kuchenne-na-wymiar-warszawa-gdzie-zamowic/
Rejestracja: 18 mar 2011, 17:39

Początek upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów – I Rozbiór w 1772 roku

Post autor: MaciekWielki »

Wybuch wojny turecko-rosyjskiej wprowadził sprawę polską na arenę międzynarodową. Wobec konfliktu najbardziej zaniepokojone były Prusy, które pozostawały w sojuszu z Rosją. Obawiały się one konfliktu międzynarodowego oraz ewentualnej próby odzyskania przez Austrię Śląska. Z drugiej strony król pruski Fryderyk II chciał również powiększyć swoje posiadłości. Próbując skierować politykę na inne tory, powszechnie przyjmuje się, że wstępnym projektem rozbiorowym był tzw. pruski plan hrabiego Lynara, który prawie dokładnie przedstawiał warunki pierwszego rozbioru Rzeczpospolitej. Wówczas w 1769 roku był on jednym z wielu fantastycznych planów, jakie krążyły wśród dyplomatów europejskich.

Fryderyk II obawiał się starcia pomiędzy Rosją i Austrią. Aby temu zapobiec doszło w Nysie 25 sierpnia 1769 roku do spotkania króla Prus z Józefem II – cesarzem Austrii. Sukcesy wojsk rosyjskich w wojnie z Turcją zaniepokoiły zarówno Francję jak i Austrię, które obawiały się utraty swej pozycji w Europie. Szczególnie Austria wobec sukcesów Rosji w 1770 roku była zaniepokojona ewentualnym zagarnięciem ziem tureckich, do których rościła sobie pretensje. To mogło oznaczać wybuch konfliktu austriacko-rosyjskiego, zaś z drugiej strony dla Prus oznaczało możliwość mediacji w narastającym konflikcie, który według planów Berlina powinien zostać zażegnany kosztem Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Wobec powyższego brat króla Pruskiego – Henryk w 1770 roku udał się do Petersburga w celu przekonania Katarzyny II do rozbioru Polski. Pierwsze kroki rozbiorowe podjęła jednak Austria, która w 1769 roku zajęła starostwo spiskie, a w 1770 roku starostwa: nowotarskie, sądeckie i czorsztyńskie. W 1770 roku w Nowym Mieście na Morawach doszło do drugiego spotkania Fryderyka II z Józefem II, gdzie wstępnie cesarz austriacki zgodził się na rozbiór Polski, pod warunkiem otrzymania odpowiedniego ekwiwalentu. W 1771 roku Henryk prowadził kolejne rozmowy z dworem rosyjskim, który po raz pierwszy nie odrzucił propozycji rozbioru Rzeczpospolitej. Była to jednak porażka nie tylko Nikity Panina i Katarzyny II wobec Polski. Rosji nie udało się samodzielnie utrzymać Rzeczpospolitej pod swoimi wpływami. Panin dążył jeszcze do spacyfikowania nastrojów w Polsce wysyłając do Polski swego współpracownika Kaspra Salderna, jednak dwór polski uważał, że ostrzeżenia Rosjan są próbą nacisku, a Rosja nigdy nie zgodzi się na rozbiory Polski i utratę wpływów.

Dążenia Prus do zażegnania konfliktu austriacko-rosyjskiego kosztem Rzeczpospolitej w pełni się udało. W rokowaniach prowadzonych przez Prusy, Rosję i Austrię podjęto decyzję o przyjęciu zasady równych działów, ale najwięcej na rozbiorach chciały ugrać Prusy i Austria.

W interesie Rosji nie leżało jednak zbytnie okrojenie granic Rzeczpospolitej, tym bardziej, że caryca Katarzyna chciała nad pozostałą częścią Polski sprawować nadal swój protektorat. Z kolei pruskie zapędy wobec Gdańska były hamowane przez Anglię i Holandię, które miały swoje interesy w tym mieście portowym.

Traktat rozbiorowy został podpisany 5 sierpnia 1772 roku. Rosja zagarnęła obszar 92 tys. km2, zamieszkany przez 1 mln, 300 tysięcy ludzi. Były to województwa: inflanckie, część połockiego i witebskiego, mścisławskie i część mińskiego. Polska utraciła wówczas takie miasta jak: Połock, Witebsk, Mohylew, Mścisław czy Homel. Austria otrzymała obszar wielkości 83 tys. km2, zamieszkany przez 2 mln, 650 tysięcy ludzi. Znalazły się w nim województwa: część krakowskiego i sandomierskiego na południe od Wisły, prawie całe województwo ruskie i bełskie, część podolskiego i wołyńskiego. Austria zagarnęła takie miasta jak: Lwów, Zamość oraz kopalnie soli w Wieliczce, Bochni i na Rusi. Z kolei Prusy zagarnęły obszar wielości 36 tys. km2, zamieszkany przez 580 tysięcy ludzi. W jego skład wchodziły województwa: pomorskie, malborskie, chełmińskie, księstwo warmińskie, a ponadto część województw: poznańskiego, gnieźnieńskiego, inowrocławskiego oraz brzesko-kujawskiego. Zabór pruski nie objął jednak miasta Gdańska.

I rozbiór Polski spowodował wzrost napięcia międzynarodowego w Europie. Nastąpiło zbliżenie francusko-brytyjskie, przy pomocy Francji doszło w Szwecji do monarchistycznego zamachu stanu, który wyrwał ten kraj spod dominacji rosyjskiej. Nadal trwała wojna rosyjsko-turecka, z kolei Austria chciała nadal powiększyć swe terytorium kosztem Włoch czy Rzeszy Niemieckiej. Rosjanie obawiając się dalszego wzrostu siły Prus i Austrii domagały się jak najszybszego zwołania sejmu polskiego, celem zaaprobowania traktatu rozbiorowego. Rada Senatu postanowiła jednak nie przyjmować do wiadomości decyzji sygnatariuszy traktatu rozbiorowego. Akcja dyplomatyczna prowadzona przez Polskę była jednak bardzo nieudolna, żadne z państw nie oprotestowało traktatu rozbiorowego. W lutym 1773 roku ultymatywne noty Rosji, Prus i Austrii zmusiły do zwołania sejmu, grożąc kolejnymi rozbiorami. 19 kwietnia 1773 roku zwołany został sejm. Aby doszło do zatwierdzenia traktatu rozbiorowego z 1772 roku pod naciskiem wojsk rosyjskich zawiązano dwie konfederacje – w Polsce na czele z Adamem Ponińskim i na Litwie z Michałem Radziwłłem. Mimo opozycji ze strony posłów – Tadeusza Rejtana i Samuela Korsaka, jednak mimo oporów, do konfederacji przystąpił również król Stanisław August Poniatowski oraz senat. Ostatecznie 30 września 1773 roku wybrana delegacja sejmowa przyjęła traktaty rozbiorowe.

Mimo, że Rzeczpospolita już od czasów Augusta II Mocnego traciła na znaczeniu i coraz bardziej była uzależniana od Rosji, daty: 5 sierpnia 1772 oraz 30 września 1773 wyznaczają początek upadku I Rzeczpospolitej, która swój kres zakończyła ostatecznie 24 października 1795 roku wraz z zawarciem III traktatu rozbiorowego między Rosją, Prusami i Austrią.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Stanisław August Poniatowski”