Jerzy Hieronim Kryszpin-Kirszensztein

[Artur Rogóż]

Jerzy Hieronim Kryszpin-Kirszensztein herbu Kryszpin (ur. ok. 1673 – zm. 1736) – hetman polny litewski w latach 1710-1711, pisarz polny litewski i regimentarz generalny wojsk litewskich od 1704, kasztelan żmudzki, generał-lejtnant wojsk litewskich cudzoziemskiego autoramentu od 1722, starosta orszański od 1701.

W 1694 zapisał się na Uniwersytet Padewski. W czasie III. wojny północnej był jednym z dowódców dywizji wojska litewskiego, pozostającej pod komendą hetmana wielkiego litewskiego Michała Serwacego Wiśniowieckiego. W 1707 porzucił obóz Augusta II Mocnego i przeszedł na stronę Stanisława Leszczyńskiego, co ten ostatni mu wynagrodził obdarzając urzędem podczaszego wielkiego litewskiego. Po bitwie pod Połtawą uciekł do Prus Książęcych, gdzie Stanisław Leszczyński obdażył go urzędem hetmana wielkiego litewskiego. Tytuł ten utracił już w 1711, gdy do Prus udał się hetman Michał Wiśniowiecki. 4 września 1711 wraz z oddziałami Wiśniowieckiego przeprowadził nieudany wypad na Wielkie Księstwo Litewskie. Od marca 1713 przebywał u boku Leszczyńskiego w Benderach, gdzie organizował interwencję turecko-tatarską. Wstąpił na służbę króla Szwecji Karola XII, od którego pobierał pensję roczną w wysokości 6 000 talarów. W 1714 wziął udział w niudanej wyprawie Wiśniowieckiego w głąb Rzeczypospolitej. W tym też roku osiadł na stałe we Wrocławiu. Wstąpił na służbę królewicza Konstantego Sobieskiego. W 1718 wyjechał do Paryża. W 1721 dzięki poparciu cara Piotra I uzyskał amnestię i powrócił do kraju. Został posłem na sejm w 1722.
Bibliografia

* Tadeusz Wasilewski Jerzy Hieronim Kryszpin-Kirszensztein, w: Polski Słownik Biograficzny, t. XV, 1970, s. 500-501.