Jakub Bohusz-Szyszko

[Artur Rogóż]

Jakub Krzysztof Bohusz-Szyszko (ur. 24 lipca 1855 Mińsk Litewski – zm. 5 kwietnia 1942 w Warszawie) – pułkownik piechoty Armii Imperium Rosyjskiego i generał brygady Wojska Polskiego, ukończył gimnazjum w Jarosławlu.

Służba wojskowa

W 1872 ochotniczo rozpoczął służbę w armii rosyjskiej. Ukończył szkołę piechoty junkrów w Moskwie. Od 1877 oficer zawodowy piechoty. Był kapitanem w 1904 w 66 Butyrskiego Pułku Piechoty w Chełmie (17 DP). W 1907 przeniesiony wraz rodziną do Irkucka. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i I wojnie światowej. podpułkownik z 1913, pułkownik z 1914 z przeniesieniem na emeryturę. Reaktywowany po wybuchu I wojny światowej, pełnił służbę w oddziałach tyłowych.

W pierwszej dekadzie lutego 1917 został dowódcą Zapasowego Pułku Strzelców Dywizji Strzelców Polskich generała majora Tadeusza Bylewskiego. Pułk stacjonował w Biełgorodzie i liczył 17 tysięcy żołnierzy. 12 kwietnia 1917 usunięty ze stanowiska przez zrewolucjonizowany Komitet Pułkowy. Pod wpływem agitacji bolszewickiej pułk zbuntował się i przeszedł na stronę Armii czerwonej. Po utworzeniu I Korpusu Polskiego objął czasowo dowództwo brygady zapasowej, potem został dowódcą 5 Pułku Strzelców Polskich 2 Dywizji Strzelców Polskich. Później szef Komisji regulaminowej. Brał także czynny udział w organizacji III Korpusu Polskiego. Po likwidacji Korpusu przybył do Warszawy i mimo prekluzji wieku w listopadzie 1918 przyjęty do Wojska Polskiego.

Od listopada 1918 do kwietnia 1919 był inspektorem piechoty Okręgu Generalnego Kraków (faktycznie zastępca dowódcy). Od kwietnia 1919 do 31 marca 1920 był dowódcą Etapów Frontu Wołyńskiego, a od 1 kwietnia do grudnia 1920 dowódcą Etapów 2 Armii na froncie bolszewickim. Na tym stanowisku współpracował z kolejnymi dowódcami frontu i armii: Aleksandrem Karnickim, Antonim Listowskim, Kazimierzem Raszewskim, Bolesławem Roją i Edwardem Rydzem-Śmigłym. W 1921 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w Warszawie.

W Dzienniku Personalnym MSWojsk. Nr 1 z 28 stycznia 1931 ogłoszono sprostowanie o następującej treści: Na podstawie tytułu wykonawczego Sądu Okręgowego w Warszawie Nr XI. J. 537/30 prostuję nazwisko gen. bryg. w st. spocz. Szyszko Jakuba Krzysztofa i ppłk. dypl. Szyszko Zygmunta, I oficera sztabu z Inspektoratu Armii w Warszawie z „Szyszko” na „Bohusz-Szyszko".

Zmarł 5 kwietnia 1942 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 18A, rząd 5, grób 5).

Żonaty z Heleną Witowską. Był ojcem Zygmunta Piotra Bohusz-Szyszki, generała dywizji WP.
Awanse służbowe

* generał brygady w 1920, zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919

Ordery i odznaczenia

* Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Medal Niepodległości

Bibliografia

* Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 76,
* H. P. Kosk Generalicja polska t. 2 wyd. Oficyna Wydawnicza "Ajaks" Pruszków 2001.
* Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6, s. 83,
* Mieczysław Wrzosek, Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914-1918, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, ISBN 83-214-0724-2, ss. 483-484