Gen Tumidajski

[Kazik36]

Potrzebuję informacji o mało znanym generale Kazimierzu Tumidajskim.

[Adambik]

Kazimierzu czy Marcinie???

[Kazik36]

O Kazimierzu

[Adambik]

Za wikipedią:

Kazimierz Tumidajski ps. "Marcin", "Grabowski", "Edward" (ur. 28 lutego 1897 w Radłowie, zamordowany 4 lipca 1947 w Skopinie pod Riazaniem) - generał brygady piechoty Wojska Polskiego.
Rodzina

Pochodził z wielodzietnej rolniczej rodziny - miał dziewięcioro rodzeństwa[1]. Jego najstarszy brat Aleksander brał udział w walkach o Lwów i zginął 9 stycznia 1919 pod wsią Skiernice[2].

Jego syn, Leszek Tumidajski, żołnierz Kedywu, 3 grudnia 1943 został rozstrzelany w publicznej egzekucji w Warszawie na ulicy Puławskiej. Córka Wanda, członek Szarych Szeregów, w 1944 została wywieziona do Ravensbrück (przeżyła wojnę)[3].
Działalność niepodległościowa

Kształcił się w gimnazjum w Tarnowie, uciekł z domu i zgłosił się do 2 Pułku Piechoty Legionów[4]. Walczył w Karpatach i Besarabii. W październiku 1917 po kryzysie przysięgowym został internowany. Następnie wcielony do Cesarskiej i Królewskiej Armii, z której zdezerterował. Od marca 1918 był członkiem Oddziału Lotnego Polskiej Organizacji Wojskowej.
Służba w Wojsku Polskim

Od listopada 1918 służył w 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej. W latach 1919-1920 walczył z bolszewikami. Odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Od stycznia 1919 w Sztabie Frontu Wołyńskiego oraz Oddziale II Sztabu 3 Armii i Grupy Operacyjnej gen. Rydza Śmigłego.

Po zakończeniu wojny ukończył kurs dowódców kompanii w Rembertowie, po czym pełnił służbę w Batalionie Zapasowym 6 Pułku Piechoty Legionów w Płocku, Sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu i Departamencie I Piechoty M.S.Wojsk.. W 1934 był kwatermistrzem 36 pp LA, a potem dowódcą 3 batalionu w 2 Pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku.

W kampanii wrześniowej 1939 dowodzony przez niego III batalion 2 pspodh. włączony został w skład 156 Pułku Piechoty Rezerwowego ppłk Waleriana Młyńca. Walczył koło Bochni, Wiśnicza i w lasach radłowskich, gdzie został rozbity i 9 września rozpuszczony przez dowódcę. Sam Tumidajski w cywilnym ubraniu przedostał się do Radłowa i Tarnowa[5].
Działalność konspiracyjna [edytuj]

Na początku 1940 został inspektorem Związku Walki Zbrojnej w Tarnowie, a następnie zastępcą komendanta Obszaru Południowego Związku Walki Zbrojnej w Krakowie. Wiosną 1941 przeniesiony został do Lublina i mianowany szefem Sztabu Lubelskiego Okręgu Armii Krajowej.

W 1942 spotkał się z Michałem Rolą-Żymierskim, który przedstawił mu swoją prośbę o przyjęcie do Armii Krajowej w stopniu sprzed degradacji. Wkrótce po spotkaniu, które odbyło się w mieszkaniu rodzinnym, zostali aresztowani przez Gestapo przebywający w nim córka Wanda i syn Leszek.

Od 1 stycznia 1943 do 4 sierpnia 1944 był komendantem Lubelskiego Okręgu AK. W 1944 organizował akcję "Burza" na terenie Lubelszczyzny.

Po wkroczeniu Armii Sowieckiej na Lubelszczyznę spotkał się z gen. Zygmuntem Berlingiem lecz nie wyraził zgody na wcielenie podległych mu oddziałów do 1 Armii Wojska Polskiego. Zdecydował się na rozbrojenie oddziałów.
Uwięzienie i śmierć [edytuj]

27 lub 28 lipca tego roku został aresztowany przez NKWD w siedzibie komendy Okręgu Lubelskiego Armii Krajowej w Lublinie przy ulicy Górnej i przewieziony do Moskwy[6]. Więziony w więzieniu Lefortowo, później w Charkowie, a następnie w obozie w Diagilewie koło Riazania. Nie zostały mu postawione żadne zarzuty. Rodzina aresztowanego nie została powiadomiona o miejscu jego uwięzienia; szukającą kontaktu z mężem żonę Janinę Tumidajską na cztery miesiące aresztowano[6]. Janina Tumidajska skomentowała to tak:
Quote-alpha.png
Obóz rosyjski był gorszy od niemieckiego w tym sensie, iż nie wolno było porozumiewać się z rodziną. Córka z Ravensbrück pisała do mnie raz na miesiąc i ode mnie otrzymywała odpowiedź, a od męża przez trzy lata nie dostałam ani jednego oficjalnego listu - wpadł tam człowiek jak kamień w wodę[7].

W marcu 1945 miał być świadkiem w procesie gen. Leopolda Okulickiego ale z powodu "złych warunków atmosferycznych" nie został doprowadzony na rozprawę. W obozie był przywódcą strajku głodowego. 4 lipca 1947 w szpitalu NKWD w Skopinie pod Riazaniem, podczas przymusowego karmienia został uduszony. Tam też został pochowany na cmentarzu przyszpitalnym w anonimowej (numerowanej) mogile[8]. Oficjalne zaświadczenie władz sowieckich jako przyczynę śmierci wskazywało arteriosklerozę.
Pamięć

Wieloletnie starania córki generała Wandy Tumidajskiej-Styrczuli o ekshumację ciała ojca zostały zwieńczone dopiero 18 lipca 1991, dzięki pomocy Stowarzyszenia "Memoriał", Oddział w Riazaniu, a także konsula generalnego Michała Żórawskiego. Starania tego ostatniego doprowadziły do tego, że strona rosyjska wzięła na siebie koszty ekshumacji, choć nie miała takiego prawnego obowiązku. Z kolei transport ciała do Polski nastąpił dzięki uprzejmości dyrektora generalnego PLL LOT Klimaszewskiego, który zgodził się na bezpłatne użyczenie samolotu[9].

Pogrzeb, który odbył się 14 września 1991 na Cmentarzu Wojskowym w Lublinie miał charakter uroczysty, przybyli nań m.in. biskup polowy Wojska Polskiego, kompania honorowa Wojska Polskiego, kombatanci[10].

Postanowieniem Nr W.111-48-94 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy z dnia 28 września 1994 mianowany został za szczególne zasługi w działalności konspiracyjnej i w walce zbrojnej z niemieckim okupantem, pośmiertnie, do stopnia generała brygady[11].

Śledztwo prowadzone przez lubelski IPN w sprawie bezprawnego pozbawienia wolności Tumidajskiego oraz pozbawienia go życia zostało w 2006 roku umorzone z powodu niewykrycia sprawców. Ich wykrycie nie było możliwe z uwagi na fakt, że rosyjska prokuratura odmówiła polskim śledczym pomocy prawnej w tej sprawie tłumacząc, że ew. zabójstwo Tumidajskiego byłoby zbrodnią pospolitą i jako takie uległoby przedawnieniu[12].
Awanse

* chorąży
* podporucznik
* porucznik - zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 (w 1924 r. zajmował 19 lokatę w korpusie oficerów piechoty)
* kapitan - ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924
* major - 1 stycznia 1932
* podpułkownik
* pułkownik
* generał brygady - 28 września 1994 pośmiertnie

Ordery i odznaczenia [edytuj]

* Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Krzyż Niepodległości z Mieczami
* Krzyż Walecznych – czterokrotnie
* Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
* Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
* Krzyż Armii Krajowej

Przypisy

1. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 394. ISBN 978-83-7510-373-1.
2. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 399. ISBN 978-83-7510-373-1.
3. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 406. ISBN 978-83-7510-373-1.
4. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 396. ISBN 978-83-7510-373-1.
5. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 403. ISBN 978-83-7510-373-1.
6. ↑ 6,0 6,1 J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 416. ISBN 978-83-7510-373-1.
7. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 420. ISBN 978-83-7510-373-1.
8. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, ss. 438, 455. ISBN 978-83-7510-373-1.
9. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, ss. 451-453. ISBN 978-83-7510-373-1.
10. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, s. 457. ISBN 978-83-7510-373-1.
11. ↑ Postanowienie Nr W.111-48-94 Prezydenta RP z dnia 28 września 1994 r.
12. ↑ J. Drużyńska, Stanisław M. Jankowski: Wyklęte życiorysy. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2009, ss. 458-460. ISBN 978-83-7510-373-1.

Bibliografia

* H. P. Kosk, "Generalicja Polska", t. 2, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001.
* "Po latach powrócił do Ojczyzny", Polska Zbrojna z 13 września 1997
* Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 39, 566.
* Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 134, 205.

[Kazik36]

Dzięki.