Skrócona historia Polski

[karateka]

Na przełomie IX i X w. ukształtowały się pierwsze polskie państwa plemienne: Wiślan i Polan, a ekspansja Polan od IX w. doprowadziła do zjednoczenia w ich ręku znacznych obszarów. Około 960 roku władzę objął Mieszko I (dynastia Piastów), który skupił pod swym berłem większość ziem etnicznie polskich i w 966 roku przyjął chrześcijaństwo. Znaczną potęgę i międzynarodowe znaczenie Polska osiągnęła za panowania Bolesława Chrobrego, który koronował się w 1025 roku, stając się pierwszym królem Polski. W późniejszym okresie tendencje odśrodkowe wśród możnowładców i powstanie ludowe uciskowi feudalnemu doprowadziły do kryzysu i częściowego rozpadu państwa. Przeciwstawił się temu w połowie XI w. Kazimierz Odnowiciel, doprowadzając do odbudowy monarchii, a Bolesław Śmiały do wzrostu międzynarodowego znaczenia Polski. Po okresie rozbicia dzielnicowego, dopiero w XIV w. Władysławowi Łokietkowi (koronacja w 1320 r.) udało się zjednoczyć Wielkopolskę, Małopolskę i Kujawy. Zjednoczone państwo umocnił ostatni z Piastów - Kazimierz Wielki. Pod jego rządami Polska nie tylko znacznie powiększyła swój obszar, ale także przeżywała okres rozkwitu gospodarczego i kulturalnego.

Od 1385 roku datują się rządy dynastii Jagiellonów, zapoczątkowanej przez wielkiego księcia Litwy Władysława Jagiełłę. Po wygaśnięciu tej dynastii królowie polscy byli wybierani w drodze elekcji, co doprowadziło do wzrostu wpływów obcych państw na obsadzenie polskiego tronu. Liczne wojny, prowadzone ze zmiennym szczęściem, przyczyniły się do wzrostu roli, ale także do znacznego osłabienia państwa polskiego. W połowie XVIII w. pojawiły się oznaki odbudowy gospodarczej kraju. Król Stanisław August Poniatowski, wspierany przez światłe umysły tej epoki, dążył do zachowania maksymalnej samodzielności politycznej poprzez reformy i odbudowę gospodarczą i kulturalną kraju. Po klęsce konfederacji barskiej nastąpił I rozbiór Polski (1772 rok). Dzieło Sejmu Czteroletniego (1788-1792) Konstytucję 3 Maja 1791 r. - zniweczyła konfederacja targowicka, spisek magnatów zawarty pod patronatem Katarzyny II. Następstwem był II rozbiór Polski (1793 r.). W 1894 roku wybuchło powstanie kościuszkowskie, które przerodziło się w walkę narodowowyzwoleńczą, zakończoną klęską i trzecim rozbiorem Polski (1795 r.). Rozpoczął się 123-letni okres niewoli pod rządami trzech zaborców: Rosji, Prus i Austrii. Wybuch I wojny światowej, wzrost dążeń niepodległościowych, którym sprzyjało obalenie caratu w marcu 1917 roku, uznanie przez Rosję Radziecką prawa Polski do niepodległości oraz deklaracja prezydenta USA T. W. Wilsona, klęska wojsk państw centralnych, wybuch rewolucji w Niemczech - to wszystko przyczyniło się do odzyskania w 1919 roku niepodległości przez Polskę.

W okresie między I a II wojną światową Polska przybrała kształt burżuazyjno-demokratycznej republiki parlamentarnej (konstytucja z 1921 r.). Po zakończeniu w 1922 r. procesu kształtowania granic państwowych rozpoczęło się scalanie poszczególnych dzielnic kraju. Gospodarka polska, mimo sukcesów w postaci integracji gospodarczej, reformy walutowej w 1924r., budowy Gdyni i Centralnego Okręgu Przemysłowego, była podatna na kryzysy. Wpływ ziemiaństwa i burżuazji sprawiły, że nie zrealizowano uchwał sejmowych w sprawie reformy rolnej. Brak stabilizacji wewnętrznej zaowocował w 1926 roku zamachem stanu Juzefa Piłsudskiego. Lata 30 przyniosły tendencje do rządów dyktatorskich i totalitarnych (konstytucja z 1935r.).

1 września 1939 roku hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę, która walczyła samotnie, mimo sojuszniczych układów z Francją i Wielką Brytanią (wypowiedziały wojnę Niemcom 3 września). 17 września Związek Radziecki zgodnie z układem potajemnie zawartym z Niemcami (układ Ribbentrop-Mołotow) zajął wschodnie tereny państwa polskiego. Hitlerowska okupacja stanowiła zagrożenie dla polskiego bytu narodowego - ogółem w II wojnie światowej zginęło około 6 mln obywateli polskich. W okresie okupacji rozwinął się ruch oporu, istniało w istocie całe podporządkowane rządowi działającemu na emigracji podziemne państwo polskie ze swym zbrojnym ramieniem - Armią Krajową. Polskie formacje wojskowe walczyły praktycznie na wszystkich frontach II wojny światowej. Wyzwolenie przyniosły Polsce Armia Czerwona i walczące u jej boku Wojsko Polskie. 21 lipca 1944 roku powstał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (od 31 grudnia 1944 r. - Rząd Tymczasowy). Zgodnie z postanowieniami konferencji jałtańskiej wielkich mocarstw 28 czerwca 1945 roku powstał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, do którego weszli także byli członkowie emigracyjnego rządu londyńskiego.

Lata 1944 - 1949 były okresem ostrej walki politycznej o oblicze ustrojowe państwa. Przeprowadzono reformę rolną, znacjonalizowano przemysł, uspołeczniono handel. Ukształtował się system polityczny, w którym hegemonistyczną siłą polityczną była marksistowsko-leninowska Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, utworzona 15 grudnia 1948 roku na kongresie zjednoczeniowym PPR i PPS. Konstytucja uchwalona 22 lipca 1952 r. nadała przemianom rangę ustrojową i określiła PRL jako państwo socjalistyczne, w którym przewodnią rolę w społeczeństwie odgrywała PZPR w sojuszu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym.

Dramatyczne wydarzenia sierpniowe 1980 r., mimo przejściowego wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 r., doprowadziły do szerokich zmian w życiu społecznym i politycznym. Powołano Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny, ustanowiono Rzecznika Praw Obywatelskich. Dialog między koalicją rządzącą a przedstawicielami opozycji na czele z Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym "Solidarność" otworzył drogę do głębokich ewolucyjnych przemian w Polsce.

Nowelizacja konstytucji w 1989 roku wprowadziła zmiany w układzie najwyższych organów władzy. Funkcje ustawodawcze obok dotychczasowego Sejmu pełni Senat. Obie izby wybierane są na 4 lata na podstawie powszechnego, równego, bezpośredniego prawa wyborczego w głosowaniu tajnym. W 1989 r. przeprowadzono według nowej ordynacji wybory do Sejmu i Senatu. W kolejnej nowelizacji konstytucji w grudniu 1989 r. przywrócono nazwę rzeczpospolita Polska oraz dawne godło Polski - orła białego w koronie.

12 marca 1999 roku nastąpiło przyjęcie Polski, Czech i Węgier do NATO. 1 maja 2004 roku Polska przystąpiła do Unii Europejskiej.