We wrześniu 1942r. przy władzach polskiego państwa podziemnego powołano Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom. W trzy miesiące później przekształcono go w Radę Pomocy Żydom "Żegota".
W lipcu 1942r. Niemcy przystąpili do likwidacji getta w Warszawie. Jego mieszkańców przetransportowywano do obozów zagłady.
W Warszawie powstała konspiracyjna rada "Żegota", która pomagała ludności z getta np. przemycając doń pożywienie, ubrania, czy inne artykuły codziennego użytku.
Gdy 19 kwietnia 1943r. na teren getta wkroczyły oddziały SS, do nierównej walki z nimi stanęli powstańcy z Żydowskiej Organizacji Bojowej (powstałej 28 lipca 1942) pod dowództwem Marka Edelmana. Oraz Żydowski Związek Wojskowy (powstały ok. listopada 1939r.). Oficjalne dowództwo tej organizacji nie jest sprecyzowane różne źródła podają Dawida Wdowińskiego, Mieczysława Apfelbauma i Pawła Frenkela. Grupy te były zaopatrywane w broń i amunicję przez Armię Krajową.
Prawie miesiąc trwała nierówna walka w dzielnicy otoczonej przez Niemców. Zginęła w niej większość powstańców ŻOB i ŻZW. Całe getto zrównano z ziemią spalono i zburzono wszystkie budynki.
Jednak organizacja funkcjonowała jeszcze długo po wojnie.
Kiedy w 1943r. stało się oczywiste, że to Armia Czerwona pierwsza wkroczy na ziemie polskie, przygotowany przez AK plan wybuchu powstania powszechnego został zastąpiony planem "Burza". Plan ten zakładał ujawnienie się organizacji podziemnych i współpracę z ZSRR w celu pokonaniu Niemców i jednocześnie przejęcie władzy na wyzwolonych terenach przez przedstawicieli rządu II Rzeczpospolitej w Londynie.
Pomimo lokalnej współpracy w walce przeciwko Niemcom oddziały Armii Krajowej stanowiły dla Stalina przeszkodę w opanowaniu Polski. Po zakończeniu walk z Niemcami na Polesiu i Wołyniu Rosjanie otoczyli i rozbroili Żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, dowództwa płk.Jana "Twardego" Kotowicza.
Taki sam los spotkał żołnierzy AK na Wileńszczyźnie. Po zdobyciu w ciężkich walkach Wilna tamtejsze dowództwo Armii Krajowej z płk.Aleksandrem "Wilkiem" Krzyżanowskim na czele zostało podstępnie aresztowane przez NKWD, a żołnierze z lwowskiego okręgu AK, którzy oswobodzili miasto z pomocą jednostek Armii Czerwonej, otoczeni i rozbrojeni.
Tragiczne następstwa akcji "Burza" na wschodnich kresach Polski dowodziły prawdziwych intencji Sowietów. Rząd Rzeczpospolitej w Londynie wraz z dowództwem Armii Krajowej podjął jednak decyzję o wybuchu powstania w Warszawie. Miało ono być manifestacją sił zbrojnego podziemia. Samodzielne oswobodzenie państwa polskiego miało być dowodem dla ZSRR na siłę polskiego narodu. Widziano w tym ostatnia szansę na odzyskanie niepodległości. Przy czym radio moskiewskie i komunistyczna propaganda twierdziły że AK zamiast walczyć, oczekuje wyzwolenia przez Rosję.
Gdy 31 lipca na przedmieściach warszawskiej Pragi pojawiły się czołgi radzieckie, gen.Tadeusz "Bór" Komorowski, komendant główny Armii Krajowej wydał rozkaz rozpoczęcia powstania w dniu następnym, czyli 1 sierpnia 1944r. o godzinie 17:00 (czyli słynna godzina "W").
Po pierwszych walkach powstańcy wyparli Niemców z Woli, Żoliborza, Śródmieścia, a częściowo z Ochoty, Mokotowa i Czerniakowa. Polacy byli jednak na straconej pozycji. Wynikało to z nieporównywalnej przewagi wyposażeniowej III Rzeszy. 25 tysięcy żołnierzy niemieckich, głównie dowodzonych przez gen.Ericha von dem Bacha-Zelewskiego. Siły niemieckie wypierały powstańców z kolejnych dzielnic, zrównując budynki z ziemią. 2 września skapitulowało Stare Miasto, a część powstańców kanałami przedostała się do Śródmieścia. 27 września padł Mokotów, w trzy dnia później - Żoliborz. 2 października w Ożarowie podpisano akt kapitulacji, w którym powstańcom przyznano status żołnierzy.
W czasie gdy na ulicach Warszawy walczyli i ginęli słabo uzbrojeni powstańcy, na drugim brzegu Wisły na rozkaz Stalina zatrzymano ofensywę radziecką. Rząd ZSRR nie wyraził także zgody na lądowanie i uzupełnienie paliwa przez alianckie samoloty dostarczające zaopatrzenie.
Załogi tych maszyn zrzucały na spadochronach broń, amunicję i lekarstwa dla walczącego miasta. Niestety część zrzutów, wykonana niecelnie, wpadła w ręce Niemców.
16 września oddziały 1. Armii Wojska Polskiego sforsowały Wisłę pod Czerniakowem i próbowały pomóc powstańcom. Jednak bez wsparcia oddziałów radzieckich zostały one zepchnięte przez Niemców w kierunku Wisły i zmuszone do odwrotu.
Po dziś dzień trwają spory dotyczące decyzji o wybuchu powstania. Jedni uważają że było to niepotrzebne posunięcie pochłaniające tysiące istnień. Inni zaś, że siła polskiego podziemia i nadal trwająca chęć niepodległości wymusiła u Stalina decyzję o nieutworzeniu z Polski kolejnej republiki radzieckiej.
