Florian Oksza Stablewski

[Artur Rogóż]

Florian Stablewski (ur. 16 października 1841 we Wschowie - zm. 24 listopada 1906 w Poznaniu), arcybiskup poznański i gnieźnieński i prymas Polski w latach 1891-1906, poseł do sejmu pruskiego.
Biografia

Był synem zubożałego szlachcica Onufrego Stablewskiego herbu Oksza i Emilii z Kurowskich. Kształcił się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu i w gimnazjum w Trzemesznie (ukończył w 1861). W latach 1861-1863 studiował w seminarium duchownym w Poznaniu, następnie na uniwersytecie w Monachium. W 1866 obronił doktorat z teologii i w Gnieźnie przyjął święcenia kapłańskie.

Pracował jako duszpasterz w Wielichowie, Tarnowie Podgórnym i Śremie. W Śremie był także katechetą i nauczycielem języka hebrajskiego w gimnazjum. Został usunięty z pracy w 1873 po odmowie podporządkowania się zarządzeniu wykładania religii w języku niemieckim. Objął wówczas funkcję proboszcza we Wrześni, gdzie działał jednocześnie w towarzystwach rzemieślniczych, przemysłowych i rolniczych. Organizował Bank Ludowy w Śremie. W latach 1876-1891 sprawował mandat poselski w sejmie pruskim i aktywnie działał w szeregach Koła Polskiego, występując m.in. na rzecz zachowania języka polskiego jako wykładowego w szkolnictwie.

14 grudnia 1891 został mianowany arcybiskupem gnieźnieńsko-poznańskim (z tytułem prymasa Polski). 13 stycznia 1892 objął archidiecezję, a 17 stycznia przyjął sakrę biskupią. W działalności na stolicy biskupiej, niezależnie od skomplikowanej sytuacji wewnętrznej, na pierwsze miejsce wysuwał sprawy Kościoła. Propagował w archidiecezji tzw. ruch patronacki, przedstawiony w encyklice Rerum Novarum Leona XIII. Założył pismo Przewodnik Katolicki oraz Drukarnię i Księgarnię św. Wojciecha w Poznaniu. Poszukiwał kompromisu w kwestii polskich spraw narodowościowych, w okresie strajków szkolnych (1901-1904, 1906) łagodził napięcia petycjami do cesarza niemieckiego. Jednocześnie ugodowość wobec zaborcy naraziła go na krytykę części społeczeństwa (m.in. skupionego wokół pism "Orędownik" i "Postęp"). Był przeciwny polonizacji Górnoślązaków.

Został pochowany w katedrze poznańskiej.
Bibliografia

* Eugeniusz Ochowiak, Florian Stablewski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, ISBN 83-01-02722-3
* Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965 - 1999, Warszawa 2000, ISBN 83-211-1311-7
* Witold Jakóbczyk, Przetrwać na Wartą 1815-1914, 55. część cyklu "Dzieje narodu i państwa polskiego", Warszawa 1989.