Józef Lipkowski

[Artur Rogóż]

Józef Lipkowski ps. Jastroń (ur. 24 listopada 1863 w Rososzu na Podolu, zm. 3 maja 1949 w Przedborzu) – polski inżynier, wynalazca, konstruktor, działacz emigracyjny, pisarz i poeta, generał brygady[1] Wojska Polskiego.

Działalność polityczna, społeczna i gospodarcza
Studiował różne dziedziny przemysłu w Paryżu i Petersburgu. W 1885 r. ukończył politechnikę École Centrale w Paryżu. W 1912 r. pełnił funkcję doradcy sztabu armii bułgarskiej podczas wojny bałkańskiej. W czasie I wojny światowej przebywał we Francji, będąc ekspertem rządu francuskiego do spraw uzbrojenia i prowadząc kampanię propagandową na rzecz niepodległości Polski.

W 1910 r. był współzałożycielem Stowarzyszenia Artystów i Pisarzy Polskich oraz, w 1917 r., wraz ze Stanisławem Ziembińskim, Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Polskich we Francji (fr. Association des Ingénieurs et Techniciens Polonais en France) – był jego pierwszym przewodniczącym.

Zaprojektował m.in. hamulce pneumatyczne dla kolejnictwa, automatyczną zwrotnicę tramwajową i aparat podsłuchowy. W 1902 r. opatentował schematy śmigłowców wielowirnikowych – w tym śmigłowca z 12 wirnikami.

Był działaczem społecznym i politycznym, ale głównie przemysłowcem i działaczem gospodarczym. Posiadał zakłady przemysłowe na terenie Rosji, Polski i Francji. Był poetą, autorem pamiętników i rozpraw z różnych dziedzin, głównie ekonomiki i polityki. Publikował pod pseudonimem Jastroń.

Służba w Wojsku Polskim
W 1919 r. został przyjęty do Wojska Polskiego w charakterze urzędnika wojskowego VI rangi i mianowany szefem wydziału w Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu. W 1920 r. powrócił do Polski i przydzielony został do Sekcji Przemysłu Wojennego w Oddziale IV Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej w stopniu kanoniera-ochotnika w 1 Pułku Artylerii Polowej Litewsko-Białoruskim w składzie 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W 1921 r. powołany na stanowisko dyrektora Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii.

W październiku 1921 r. dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego przemianowany został z urzędnika wojskowego VI rangi na oficera w stopniu generała podporucznika w Korpusie Oficerów Kolejnictwa z użyciem do służby administracyjnej i równoczesnym przeniesieniem w stały stan spoczynku.[2]

Zajmował w rezerwie kluczowe stanowiska w organizacjach gospodarczych i przemyśle: m.in. członka zarządu Zakładów Mechanicznych Ursus, prezesa Elektrobanku[3] i prezesa Polskiego Zgromadzenia Gospodarczego. Pełnił też funkcje kierownicze w syndykacie eksportu broni.

Ordery i odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych

Przypisy
↑ Zdzisław Nicman w recenzji pracy Tadeusza Kryski-Karskiego i Stanisława Żurakowskiego opublikowanej w "Polsce Zbrojnej" stwierdził, że autorzy, podobnie jak redaktorzy Polskiego Słownika Biograficznego, błędnie zaliczyli Józefa Lipkowskiego do grupy generałów dywizji. Natomiast Piotr Stawecki w swoim "Słowniku biograficznym generałów Wojska Polskiego 1918-1939" w ogóle nie wymienił Józefa Lipkowskiego.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 38 z 08.10.1921 r.
↑ Ryszard Kowalczuk, Papiery wartościowe banków na ziemiach polskich w latach 1871-2000, Rheinhyp-BRE Bank Hipoteczny SA, Warszawa 2000, s. 38
Bibliografia
Ryszard Witkowski: Wiropłaty w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986. ISBN 9788320605693.
Henryk Piotr Kosk: Generalicja polska. Pruszków: Ajaks, 2001. ISBN 9788387103811.
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991, s. 48.