Jerzy Ziętek

[Artur Rogóż]

Jerzy Ziętek, ps. Jorg (ur. 10 czerwca 1901 w Szobiszowicach, ob. dzielnica Gliwic, zm. 20 listopada 1985 w Zabrzu) – polski dowódca wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego, działacz partyjny, państwowy i społeczny, członek Komitetu Centralnego PZPR (1964–1981), przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (1964–1973), wojewoda śląsko-dąbrowski (1945–1950), wojewoda katowicki (1973–1975), członek Rady Państwa (1963–1980), zastępca Przewodniczącego Rady Państwa (1980–1985), poseł na Sejm II RP (1930–1935) i na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL, II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji, prezes Związku Weteranów Powstań Śląskich, wiceprezes Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (1949–1985).

Życiorys

W latach 1919–1921 aktywny jako działacz niepodległościowy na Śląsku, według oficjalnej propagandy i wspomnień uczestnik powstań śląskich (biografowie Jerzego Ziętka twierdzą, że w I i II powstaniu nie brał udziału, natomiast w III był łącznikiem, lecz nie był bezpośrednio zaangażowany w walki zbrojne, co nagłośniała oficjalna biografia[1]), w latach 1922–1939 pracował w samorządzie i autonomicznej administracji wojewódzkiej Śląska. Podczas II wojny światowej w ZSRR, pracował w budownictwie wojskowym. Od 1943 w Wojsku Polskim. Od 1945 członek PPR, następnie PZPR.

W latach 1945–1950 wicewojewoda śląsko-dąbrowski, w latach 1950–1964 zastępca przewodniczącego, w latach 1964–1973 przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, w latach 1973–1975 wojewoda katowicki. W latach 1963–1980 członek Rady Państwa, a w latach 1980–1985 zastępca Przewodniczącego Rady Państwa.

Wielokrotnie był posłem na Sejm; już w latach 1930–1935 poseł III kadencji Sejmu II RP z ramienia BBWR, w latach 1947–1952 poseł na Sejm Ustawodawczy z ramienia PPR (potem PZPR), a w latach 1957–1985 poseł na Sejm PRL II–VIII kadencji (z ramienia PZPR). W latach 1961–1969 przewodniczący sejmowej Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej. 2 kwietnia 1980 otwierał VIII kadencję Sejmu jako marszałek Senior.

Jako wicewojewoda śląsko-dąbrowski powołał latem 1945 komisję, która podjęła się spisu przymusowo wywiezionych do ZSRR przez Armię Czerwoną górników. Spis zawierał 9877 nazwisk. Komisja podjęła również działania zmierzające do zwolnienia deportowanych górników i ich powrót do domu.

Od 1949 (do końca życia) był wiceprezesem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Odznaczony m.in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej (1959). 3 maja 1971, w 50. rocznicę wybuchu powstań śląskich, awansowany do stopnia generała brygady LWP. 10 czerwca 1975 odszedł na emeryturę. Zmarł 20 listopada 1985 w Zabrzu. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.

Jerzy Ziętek zainicjował budowę Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku na granicy miast Katowic, Chorzowa i Siemianowic Śląskich, a także kompleksu sanatoryjno-uzdrowiskowego Zawodzie w Ustroniu.

Portret filmowy generała Jerzego Ziętka stworzył reżyser filmowy i dokumentalista górnośląski Antoni Halor w filmie dokumentalnym Człowiek z laską, który w 1979 wyróżniono na festiwalu w Krakowie i uhonorowano Nagrodą Główną na festiwalu w Łodzi.

19 listopada 2005 przy katowickim rondzie nastąpiło uroczyste odsłonięcie pomnika wojewody Ziętka. Powstał on dzięki Społecznemu Komitetowi Budowy Pomnika Generała Jerzego Ziętka w Katowicach. Dzień później przypadła 20. rocznica śmierci Jorga.

Od 2007 jego najmłodszy wnuk – Jerzy Ziętek – jest posłem Platformy Obywatelskiej.
Odznaczenia

* Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
* Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
* Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
* Order Budowniczych Polski Ludowej (1959)
* Order Sztandaru Pracy I klasy
* Order Krzyża Grunwaldu III klasy
* Srebrny Krzyż Zasługi
* Śląska Wstęga Waleczności i Zasługi I klasy
* Śląski Krzyż Powstańczy (1947)
* Złota Odznaka im. Janka Krasickiego

Przypisy

1. ↑ A. Klich, Nasz człowiek w Firmie PRL, "Gazeta Wyborcza", nr 77 5385 z 31 marca 2007, s. 16.

Bibliografia

* Danuta Kowalik-Dura (opr.) – Jerzy Ziętek. Powstaniec. Generał. Wojewoda, Katowice 1996, ISBN 83-85039-86-4
* Andrzej Topol – Jerzy Ziętek: 1901-1985: Generał, wojewoda, mąż stanu, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1986
* Jan Walczak – Jerzy Ziętek. Biografia Ślązaka, Wyd. "Śląsk", Katowice 2002, ISBN 83-7164-000-5
* Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania im. Generała Jerzego Ziętka w Katowicach – Patron Naszej Szkoły
* Biografia na stronie Jerzego Marka Ziętka